នេះជាផ្នែកមួយ នៃការធ្វើអោយប្រសើរឡើង សម្រាប់ការងារអភិវឌ្ឍន៍សហគមន៍តំបន់ការពារធម្មជាតិ ពូជ្រៃ ដែលស្ថិតនៅក្នុងឃុំពូជ្រៃ ស្រុកពេជ្រាដា ខេត្តមណ្ឌលគិរី។ នៅថ្ងៃទី ២៩ ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០២០ ក្រុមការងារអង្គការភូមិខ្ញុំ បានធ្វើការប្រជុំជាមួយសហគមន៍តំបន់ការពារពូជ្រៃ ក្នុងគោលបំណង បង្ហាញ ពីលទ្ធផលការងារ សម្រាប់ការគ្រប់គ្រងសហគមន៍ដែលបានអនុវត្តកន្លងមក ដោយផ្តោតទៅលើ សសរស្តម្ភ​ ៤ សំខាន់ៗ គឺ៖១. ធនធានធម្មជាតិត្រូវបានថែរក្សា ២. សុខុមាលភាពសមាជិកសហគមន៍ត្រូវបានធ្វើអោយ ប្រសើរឡើង ៣. សុខុមាលភាពសហគមន៍ត្រូវបានធានា និង ៤. ការគាំទ្រពីខាងក្រៅ ដើម្បីប្រើប្រាស់ធ្វើជា​ឧបករណ៍សម្រាប់ការឆ្លុះបញ្ចាំងពីប្រសិទ្ធិភាពការងាររបស់សហគមន៍។ អ្នកចូលរួមសរុបមានចំនួន ១៥ រូប ស្រី ៧នាក់។ ជាលទ្ធផលក្រោយពីបញ្ចប់ការប្រជុំជាមួយសហគមន៍ យើងសង្កេតឃើញថា ការគាំទ្រពីខាងក្រៅ​ទទួលបាន ២.៨៣ ពិន្ទុ និងធនធានធម្មជាតិត្រូវបានថែរក្សាទទួលបាន ២.៧១ ពិន្ទុ និងសុខុមាលភាពសមាជិក​សហគមន៍ត្រូវបានធ្វើអោយប្រសើរឡើងទទួលបានពិន្ទុ ២.៤៣ ប៉ុន្តែសម្រាប់សុខុមាលភាពសហគមន៍ត្រូវបាន​ធានាទទួលបានតែ ១.៧៥ ពិន្ទុប៉ុណ្ណោះ។ តាមរយៈការប្រជុំមួយនេះ យើងអាចវាយតម្លៃបានថា ការគ្រប់គ្រង​របស់សហគមន៍តំបន់ការពារពូជ្រៃ គួរតែពង្រឹងបន្ថែមឲ្យបានកាន់តែខ្លាំង ចំពោះសសរស្តម្ភទី៣ ដែលផ្តោតលើ​សុខុមាលភាពសហគមន៍ត្រូវបានធានា។

ចំណាំ៖ សម្រាប់សរសរស្តម្ភនីមួយៗ គឺមានចំនួន ៤ ពិន្ទុ ដែលពិន្ទុ ១ ជាពិន្ទុដែលទាបជាងគេ និង៤ ជាពិន្ទុដែលខ្ពស់ជាងគេ ដើម្បីប្រើប្រាស់ធ្វើជាឧបករណ៍សម្រាប់​ ការឆ្លុះបញ្ចាំងពីប្រសិទ្ធិភាពការងាររបស់​សហគមន៍។

For years, the Punong Indigenous People of Pu Rang village—home to 64 families within the biodiverse Keo Seima Wildlife Sanctuary—have sought formal recognition of their ancestral lands.

Despite submitting applications for 21 parcels spanning 775.83 hectares, their Indigenous Collective Land Title (ICLT) was obstructed by unresolved land disputes with outsiders.

Tensions mounted as delays persisted, leading to discouragement and the threat of community disbandment. Yet in a pivotal moment on June 6, 2024, My Village Organization (MVi), alongside CLEC and CIPO, convened a high-level community meeting with a Ministry of Interior representative. This event reenergized the community’s determination to pursue land justice.

In 2023, MVi supported the Pu Rang community in petitioning the Senate to resolve a long-standing conflict over 255 hectares of contested land.

Their appeal urged intervention from both the Senate and provincial authorities, citing the barriers the dispute posed to securing their ICLT.

Initially met with hesitation due to internal challenges, the community stood firm, exemplifying resilience through organized advocacy.

The momentum continued. On September 19, 2024, the Ministry of Interior convened a multi-stakeholder meeting to gather facts and chart a resolution path. Encouraged to speak directly, Pu Rang representatives presented their grievances and supporting evidence. A follow-up meeting was held on January 31, 2025, signaling increased urgency and attention from national authorities.

Ultimately, Pu Rang’s unwavering efforts bore fruit: the 255-hectare dispute was resolved, clearing a major obstacle in their ICLT process. This victory not only secured their territorial rights but also affirmed the strength of collective voice, legal advocacy, and Indigenous-led mobilization.

The Pu Rang experience stands as a beacon of how perseverance and community solidarity can overcome systemic barriers and protect Indigenous heritage for generations to come.

ការបរបាញ់ ការដាក់អន្ទាក់សត្វព្រៃខុសច្បាប់ គឺជាការគំរាមកំហែងដ៏ធំបំផុត ចំពោះសត្វព្រៃនៅប្រទេសកម្ពុជា។ តាំងពីដើមមកសាច់សត្វព្រៃ ត្រូវបានគេយល់ថាមានជីជាតិ មានឱជារស ប៉ូវកម្លាំង និងព្យាបាលជំងឺនានា តែផ្ទុយទៅវិញ ប្រសិនបើវិធីក្នុងការស្តុកទុក និងចម្អិនសាច់សត្វព្រៃមិនបានត្រឹមត្រូវ ជាកត្តាដែលអាចបង្ករគ្រោះថ្នាក់យ៉ាងខ្លាំងដល់ជីវិតអ្នកដែលប៉ះពាល់ សាច់ឆៅ និងអ្នកទទួលទានសាច់ទាំងនោះ។ កត្តាទាំងអស់នេះហើយ ដែលបណ្តាលឲ្យតម្រូវការសាច់សត្វព្រៃមានការកើនឡើង ដែលជម្រុញឲក្យមានសកម្មភាពនៃការបរបាញ់ និងដាក់អន្ទាក់ ដើម្បីផ្គត់ផ្គង់ទីផ្សារ និងតម្រូវការអ្នកហូប ឬទិញសាច់សត្វព្រៃ បើនៅមានអ្នកបរិភោគសាច់សត្វព្រៃ នោះសត្វព្រៃតែបន្តបាត់បង់ និងត្រូវបានសម្លាប់។ សត្វព្រៃមានតួនាទីសំខាន់ណាស់ ក្នុងខ្សែចង្វាក់ចំណីអាំហារក្នុងប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីព្រៃឈើ។ ករណីមួយទៀត គឺជង្ងឺផ្លូវដង្ហើមកូវីដ-១៩ តាំងពីឆ្នាំ ២០១៩ បានឆក់យកជីវិតមនុស្សរាប់លាននាក់នៅទូទាំងពិភពលោក ក៏ត្រូវបានអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តនៅអង្គការសុខភាពពិភពលោក សន្និដ្ឋានថា កើតពីសត្វប្រជៀវ និងសត្វប៉េងកូលីននៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍។ 

តាមរយៈបញ្ហាខាងលើ អង្កការភូមិខ្ញុំ បានធ្វើការរៀបចំវគ្គបណ្តុះបណ្តាលស្តីពី៖ ការកាត់បន្ថយការប្រើប្រាស់ និងបរិភោគសាច់សត្វព្រៃ ទៅដល់យុវជនទាំង ១៣សាលា ក្នុងខេត្តមណ្ឌលគីរី ដែលផ្តល់ជូនយុវជននូវចំណេះដឹងបន្ថែមអំពីផលប្រយោជន៏ និងផលប៉ះពាល់នៃការបាត់បង់សត្វព្រៃ និងដើម្បីផ្លាស់ប្តូរឥរិយាបថវិជ្ជមានក្នុងការជួយអភិរក្សសត្វព្រៃ និងការពារជីវចម្រុះនៅកម្ពុជា។ គោលបំណងវគ្គបណ្តុះបណ្តាលនេះ គឺចង់ចូលរួមចំណែក 

• អ្នកចូលរួមយល់ដឹងពី ផលប៉ះពាល់ពីការបរិភោគសាច់សត្វព្រៃទៅលើសុខភាពមនុស្ស
• អ្នកចូលរួមយល់ពីមូលហេតុ ឬកត្តាដែលបណ្តាលឲ្យមានការបាត់បង់សត្វព្រៃ
• បង្កើនឥរិយាបថវិជ្ជមានដល់អ្នកចូលរួម និងចែករំលែកបន្តទៅកាន់ មិត្តភក្តិ ក្រុមគ្រួសារ ក៏ដូចជាទៅកាន់សហគមន៍របស់គាត់ តាមរយៈការផ្លាស់ឥរិយាបទក្នុងសង្គម (SBCC)

ការចូលរួមរបស់យុវជនសរុបមានចំនួន ៣២៩ នាក់ (ស្រ្តី ២០៥) យុវជនជាជនជាតិដើមភាគតិច ១៦៧ នាក់ (ស្ត្រី ១១៧)។ តាមរយៈការធ្វើតេសត្តសាកល្បងសមត្ថភាពយុវជន យើងសង្កេតឃើញថា មុនពេលទទួលបានវគ្គបណ្តុះបណ្តាល យុវជន មានការយល់ដឹងអំពីផលប៉ះពាល់ពីការប្រើប្រាស់ ការបរិភោគសាច់សត្វព្រៃ និងគោលបំណងអំពី SBCC TOOLKIT FOR THEME TOW ស្ថិតនៅក្នុងកម្រិត ខ្សោយ ( ៤៥.៨១ ភាគរយ) និងធម្យម (៤៧.២៦ ភាគរយ) ប៉ុណ្ណោះ។ បន្ថែមពីនេះ មុនពេលវគ្គបណ្តុះបណ្តាល យុវជនស្ម័គ្រចិត្ត ភាគច្រើនដឹងត្រឹមថា ការពារ និងអភិរក្សសត្វព្រៃ គឺដើម្បីកុំឲ្យសត្វព្រៃដាច់ពូជ និងសម្រាប់អ្នកជំនាន់ក្រោយបានស្គាល់សត្វព្រៃយើងប៉ុណ្ណោះ។ ប៉ុន្តែបន្ទាប់ពីទទួលវគ្គបណ្តុះបណ្តាលមួយនេះ ចំណេះដឹងរបស់យុវជនមានការកើនឡើងប្រសើរជាងមុន បើប្រៀបធៀប មុនពេលដែលទទួលបានការបណ្តុះបណ្តាល។ យុវជន ចាប់ផ្តើមមានការយល់ដឹងអំពីផលប៉ះពាល់ពីការប្រើប្រាស់ បរិភោគសាច់សត្វព្រៃ និងវិធីសាស្ត្រក្នុងការប្រើប្រាស់ឧបករណ៍ផ្សព្វផ្សាយ SBCC TOOLKIT THEME TOW ស្ថិតនៅក្នុងកម្រិត ល្អ (៥០.០៥ ភាគរយ) និងល្អណាស់ (៣៦.៨៧ ភាគរយ)។ លើសពី ក្រោយការពេលបញ្ចប់វគ្គបណ្តុះបណ្តាល យុវជន បានយល់ដឹងអំពីអត្ថប្រយោជន៍ជាច្រើនទៀតរបស់សត្វព្រៃ ក្នុងការជួយគាំពារព្រៃឈើ តាមរយៈការលើកស្ទួយវិស័យអេកូទេសចរណ៍ ដែលជាប្រភពចំណូល យ៉ាងសំខាន់សម្រាប់សហគមន៍មូលដ្ឋាន និងយល់ដឹងកាន់តែច្បាស់ថា ការប្រើប្រាស់ និងការបរិភោគសាច់សត្វព្រៃ ពិតជាមានហានិភ័យខ្លាំងណាស់ ចំពោះសុខភាពមនុស្សជាតិ។ ចំណែកវិធីសាស្រ្តដែលអនុវត្តមានជោគជ័យនៅក្នុងវគ្គបណ្តុះបណ្តាលមួយនេះរួមមាន ការពិភាក្សាជាក្រុម ការឡើងធ្វើបទបង្ហាញ ការធ្វើសំណួរចម្លើយរវាងក្រុមនីមួយៗ (Q&A) ការទស្សនាវីដេអូអប់រំខ្លីៗ និងការឡើងសម្តែង (Role Play) ដែលអាចជួយជម្រុញឲ្យយុវជនកាត់បន្ថយភាពខ្មាស់អៀន ឬភ័យខ្លាច និងមានភាពក្លាហានក្នុងការបញ្ចេញមតិ ជាពិសេសការសម្តែងបានជួយអោយយុវជនមានការចងចាំ និងយល់ដឹងបានកាន់តែច្បាស់អំពីវគ្គបណ្តុះបណ្តាលមួយនេះ។  

***ចំណាំ៖ សម្រាប់ការដាក់ពិន្ទុ លើការសាកស្បងសមត្ថភាពយុវជន មុន និងក្រោយវគ្គបណ្តុះបណ្តាល គឺប្រើប្រាស់កម្រិតវាយតម្លៃជាប្រាំលេខ ដោយពិន្ទុទាបបំផុតគឺដំណាងឲ្យជាលេខ ១ និងពិន្ទុដែលខ្ពស់បំផុត​ គឺដំណាងឲ្យលេខ ៥ សូមអរគុណ!

The Bounorng Indigenous community of Pu Treng village in Mondulkiri Province, home to 179 households and 733 residents, has long worked to safeguard its ancestral lands within the Keo Seima Wildlife Sanctuary.

Recognized by both the Ministry of Interior and the Ministry of Rural Development, Pu Treng initiated its Indigenous Communal Land Title (ICLT) process in 2012.

The indigneous community submitted formal documentation, including internal statutes, maps, and a recognized management structure, covering 1,338.69 hectares of communal land.

Determined to secure land titles and protect against encroachment, Pu Treng CLT, with support from My Village Organization (MVi) and other CSOs, pushed forward the ICLT process.

On September 13, 2024, a landmark meeting was held with the governor of Mondulkiri and three key departments—Land Management, Environment, and Forestry & Fisheries—to accelerate the public display for Pu Treng and neighboring Pou Leh communities.

The public display marked a major milestone. Community members carefully reviewed land information for accuracy, identified missing plots, and formally requested their inclusion.

A follow-up discussion on January 15, 2025, with the Department of Land Management addressed these concerns.

To resolve the outstanding issues, MVi in collaboration with other CSOs, committed to assisting the community in verifying the missing land titles.

Responding to this effort, the Department of Land Management scheduled verification of nine remaining plots, starting in April 2025.

ដោយមើលឃើញថាការគម្រាមកំហែងទៅលើព្រៃឈើ សត្វព្រៃ និងជីវចម្រុះ គឺជាបញ្ហាដ៏សំខាន់បំផុតក្នុងតំបន់ទេសភាពភាគខាងកើតនៃប្រទេសកម្ពុជា។ អង្គការភូមិខ្ញុំ ជាអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល ដែលអនុវត្តសកម្មភាពជាច្រើន ដើម្បីអភិរក្សធនធាន​ធម្មជាតិតាមរយះការផ្តល់សិទ្ធិអំណាចដល់សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចដូចជា សហគមន៍តំបន់ការពារធម្មជាតិ បណ្តាញស្រ្តីជនជាតិដើម្បីភាគតិច និងបណ្តាញយុវជនជនជាតិដើម្បីភាគតិច។ 

គម្រោង៖ សកម្មភាពយុវជន ដើម្បីការអភិរក្សបរិស្ថាន និងជីវចម្រុះ បានផ្តោតសំខាន់លើការចូលរួមពីយុវជន ដើម្បីបង្កើនសមត្ថភាពនៃការផ្សព្វផ្សាយអំពីព្រៃឈើ សត្វព្រៃ ជីវចម្រុះ និងបរិស្ថាន ឲ្យទូលំទូលាយ ជាពិសេសទៅដល់សហគមន៍មូលដ្ឋានប្រកដដោយប្រសិទ្ធិភាព។ 

បន្ថែមលើនេះទៅទៀត ដោយមើលឃើញពីសក្តានុពល នៃប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយជារូបភាព និងវីដេអូ មានការពេញនិយមខ្លាំងនៅកម្ពុជា ជាពិសេសនៅតាមបណ្តាញសង្គមនានា គម្រោងបានរៀបចំវគ្គបណ្តុះបណ្តាលមួយអំពី “ការផលិតវីដេអូតាមរយៈទូរស័ព្ទស្មាតហ្វូត” សម្រាបយុវជនទាំង ១៣ សាលា ដែលស្ថិតនៅក្នុងតំបន់គោលដៅ នៃខេត្តមណ្ឌលគិរី ដើម្បីយុវជនដែលទទួលបានចំណេះដឹងពីវគ្គបណ្តុះបណ្តាលនេះ យកទៅប្រើប្រាស់ក្នុងការផលិតវីដេអូផ្សព្វផ្សាយនានា ពាក់ព័ន្ធទៅនឹង ការគាំពារ និងអភិរក្ស ព្រៃឈើ សត្វព្រៃ ជីវចម្រុះ និងបរិស្ថាន។ គោលបំណងវគ្គបណ្តុះបណ្តាលនេះ គឺចង់ចូលរួមចំណែក 

• បង្កើនការយល់ដឹងពីសក្តានុពលរបស់បណ្តាញសង្គម សម្រាប់ការផ្សព្វផ្សាយ និងចែករំលែកព័ត៌មាន
• យល់ដឹងពីការផលិតវីដេអូ (កម្រិតដំបូង) តាមរយៈការប្រើប្រាស់ទូរស័ព្ទដៃស្មាតហ្វូន 

ការចូលរួមរបស់យុវជនសរុបមានចំនួន ៣២៩ នាក់ (ស្រ្តី ២០៥) យុវជនជាជនជាតិដើមភាគតិច ១៦៧ នាក់ (ស្ត្រី ១១៧)។ តារយៈការធ្វើតេសត្តសាកល្បងសមត្ថភាពយុវជន យើងសង្កេតឃើញថា មុនពេលទទួលបានវគ្គបណ្តុះបណ្តាល យុវជនទាំង ១៣ សាលា ប្រចាំខេត្តមណ្ឌលគីរី មានការយល់ដឹងពីការផលិតវីដេអូអប់រំខ្លីៗ ស្ថិតនៅក្នុងកម្រិត ខ្សោយខ្លាំង (៣៦.៥៤ ភាគរយ) និងខ្សោយ (៤១.១៩ ភាគរយ) ប៉ុណ្ណោះ។ បន្ថែមលើពីនេះទៅទៀត​ ជាង ៩០ ភាគរយ នៃយុវជន មិនធ្លាប់មានបទពិសោធន៍ ពីការទទួលបានវគ្គបណ្តុះបណ្តាលលើការផលិតវីដេអូ ឬធ្លាប់ផលិតវីដេអូពីមុនមកទេ ដូច្នេះពេលមុនពេលទទួលបានវគ្គបណ្តុះបណ្តាលពីការផលិត   វីដេអូតាមរយៈស្មាតហ្វូនពីអង្គការភូមិខ្ញុំ យុវជន គាត់គិតថាការផលិតវីដេអូ គឺផ្តោតសំខាន់ខ្លាំងតែនៅទៅលើកម្មវីធីកាត់តវីដេអូតែប៉ុណ្ណោះ (Application)។ 

ប៉ុន្តែក្រោយបញ្ចប់វគ្គបណ្តុះបណ្តាលមួយនេះ ចំណេះដឹងរបស់យុវជនមានការកើនឡើងប្រសើរច្រើនជាងមុន បើប្រៀបធៀបជាមួយពេលមិនទាន់ទទួលបានការបណ្តុះបណ្តាល។ យុវជន ចាប់ផ្តើមមានការយល់ដឹងពីការផលិតវីដេអូអប់រំខ្លីៗ ស្ថិតនៅក្នុងកម្រិត ធម្យម (៣៦.៧៩ ភាគរយ) និងល្អ (៤៥.៦៧ ភាគរយ)។ ម៉្យាងវិញទៀត យុវជន បានយល់ច្បាស់ថា៖ ការផលិតវីដេអូ មួយដែលមានគុណភាព ត្រូវផ្តោតសំខាន់ខ្លាំងទៅលើទ្រឹស្តី ជាពិសេសដូចជាការប្រមូលផ្តុំគំនិតសម្រាប់ការផលិតវីដេអូ ការសរសរអត្ថបទវីដេអូ និងការរៀបចំផែនការមុនពេលផលិតវីដេអូ ទើបជាគន្លឺះសំខាន់ៗពិតប្រាកដ ដើម្បីផលិតវីដេអូមួយបានល្អប្រសើរ។ យុវជន បានយល់ដឹងបន្ថែមពីអត្ថប្រយោជន៍របស់វីដេអូអប់រំខ្លីៗ និងសក្តានុពលរបស់បណ្តាញសង្គម ក្នុងការជួយផ្សព្វផ្សាយឲ្យបានកាន់តែទូលំទូលាយទៅកាន់ សហគមន៍មូលដ្ឋាន និងប្រជាជនក្នុងប្រទេស ឲ្យយល់ដឹងកាន់តែច្បាស់ពីស្ថានភាពព្រៃឈើ សត្វព្រៃ ក៏ដូចជាបរិស្ថាន នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។

ឆ្លងតាមការបណ្តុះបណ្តាលមួយនេះ យុវជនបានតាំងចិត្តថានឹងព្យាយាមរៀនផលិតវីដេអូអប់រំខ្លីៗ អំពីព្រៃឈើ សត្វព្រៃ និងជីវចម្រុះ ឲ្យបានច្រើន សម្រាប់ចែករំលែកនៅតាមបណ្តាញសង្គមនានា ដើម្បីចូលរួមផ្សព្វផ្សាយ ក៏ដូចជាជួយការពារ និងអភិរក្សសម្បត្តិធម្មជាតិយើងឲ្យបានគង់វង្ស។

***ចំណាំ៖ សម្រាប់ការដាក់ពិន្ទុ លើការសាកស្បងសមត្ថភាពយុវជន មុន និងក្រោយវគ្គបណ្តុះបណ្តាល គឺប្រើប្រាស់កម្រិតវាយតម្លៃជាប្រាំលេខ ដោយពិន្ទុទាបបំផុតគឺដំណាងឲ្យជាលេខ ១ និងពិន្ទុដែលខ្ពស់បំផុត​ គឺដំណាងឲ្យលេខ ៥ សូមអរគុណ!

In Pu Treng village, Dak Dam commune, Mondulkiri province, Bournorng Indigenous community continues to protect its ancestral heritage and lands through collective governance rooted in tradition.

With a population of 108 households and 532 members, including 274 women, the community practices rotational farming and sustainable forest use while preserving cultural spaces for ceremonies, music, and spiritual worship.

Despite formal recognition of their Indigenous identity by the Ministry of Rural Development and Interior in 2014, the community’s journey toward securing its Indigenous Communal Land Title (ICLT) faced significant obstacles.

Though an application for collective land registration was submitted in 2017—covering 1,338.69 hectares—prolonged government delays led to rising land encroachment and frustration. Some households even withdrew from the ICLT process out of disillusionment.

In response, My Village Organization (MVi) and supporting NGOs partnered with the community to revive the ICLT efforts.

Together, they reviewed and updated legal documentation, restructured the ICLT committee, and facilitated community engagement with authorities from village to provincial levels. This renewed momentum helped address encroachment issues, revalidate land boundaries, and strengthen the community’s legal standing.

By the end of 2024, these efforts yielded tangible results. The Mondulkiri Provincial Department of Land Management conducted a public display—signaling the final procedural step toward issuing the ICLT certificate. Community representative Mr. Chren expressed hope and gratitude: “Thanks to MVi and donors for their continued support. I believe our land rights will soon be formally secured.”

ដោយមើលឃើញថាការគម្រាមកំហែងទៅលើព្រៃឈើ សត្វព្រៃ និងជីវចម្រុះ គឺជាបញ្ហាដ៏សំខាន់បំផុតក្នុងតំបន់ទេសភាពភាគខាងកើតនៃប្រទេសកម្ពុជា។ អង្គការភូមិខ្ញុំ ជាអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល ដែលអនុវត្តសកម្មភាពជាច្រើន ដើម្បីអភិរក្សធនធាន​ធម្មជាតិតាមរយះការផ្តល់សិទ្ធិអំណាចដល់សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចដូចជា សហគមន៍តំបន់ការពារធម្មជាតិ បណ្តាញស្រ្តីជនជាតិដើម្បីភាគតិច និងបណ្តាញយុវជនជនជាតិដើម្បីភាគតិច។ 

គម្រោង៖ សកម្មភាពយុវជន ដើម្បីការអភិរក្សបរិស្ថាន និងជីវចម្រុះ បានផ្តោតសំខាន់លើការចូលរួមពីយុវជន ដើម្បីបង្កើនសមត្ថភាពនៃការផ្សព្វផ្សាយអំពីព្រៃឈើ សត្វព្រៃ ជីវចម្រុះ និងបរិស្ថាន ឲ្យទូលំទូលាយ ជាពិសេសទៅដល់សហគមន៍មូលដ្ឋានប្រកដដោយប្រសិទ្ធិភាព។ 

តាមរយៈបញ្ហាខាងលើ អង្កការភូមិខ្ញុំ បានធ្វើការរៀបចំវគ្គបណ្តុះបណ្តាលស្តីពី៖ “ការកាត់បន្ថយការប្រើប្រាស់គ្រឿងសង្ហារិមដែលផលិតចេញពីឈើប្រណិត” សម្រាបយុវជនទាំង ១៣ សាលា ដែលស្ថិតនៅក្នុងតំបន់គោលដៅ នៃខេត្តមណ្ឌលគិរី ដើម្បីយុវជនដែលទទួលបានចំណេះដឹងពីវគ្គបណ្តុះបណ្តាលនេះ យកទៅប្រើប្រាស់ក្នុងការចូលរួមសកម្មភាពនានា ពាក់ព័ន្ធទៅនឹង ការគាំពារ និងអភិរក្ស ព្រៃឈើ។ គោលបំណងវគ្គ    បណ្តុះបណ្តាលនេះ គឺចង់ចូលរួមចំណែក 

• បង្កើនការយល់ដឹងពីគុណសម្បត្តិរបស់ព្រៃឈើ និងជីវចម្រុះ
• បង្កើនការយល់ដឹងពីផលប៉ះពាល់ពីការប្រើប្រាស់គ្រឿងសង្ហារិមធ្វើពីឈើប្រណិត
• បង្កើនឥរិយាបថវិជ្ជមានដល់អ្នកចូលរួម និងចែករំលែកបន្តទៅកាន់ មិត្តភក្តិ ក្រុមគ្រួសារ ក៏ដូចជាទៅកាន់សហគមន៍របស់គាត់ តាមរយៈការផ្លាស់ឥរិយាបទក្នុងសង្គម (SBCC)

ការចូលរួមរបស់យុវជនសរុបមានចំនួន ៣២៥ នាក់ (ស្រ្តី ២២៦) យុវជនជាជនជាតិដើមភាគតិច ១៥៩ នាក់ (ស្ត្រី ១១៦)។ តាមរយៈការធ្វើតេសត្តសាកល្បងសមត្ថភាពយុវជន យើងសង្កេតឃើញថា មុនពេលទទួលបានវគ្គបណ្តុះបណ្តាល យុវជន មានការយល់ដឹងប្រមាណតែជាង ៤៣ ភាគរយ ប៉ុណ្ណោះ ទាក់ទងទៅនឹង     ព្រៃឈើ និងការប្រើប្រាស់គ្រឿងសង្ហារិមដែលផលិតចេញពីឈើប្រណិត។ ប៉ុន្តែ បន្ទាប់ពីទទួលបានវគ្តបណ្តុះបណ្តាលពីអង្គការភូមិខ្ញុំស្តីអំពី៖ ការកាត់បន្ថយការប្រើប្រាស់គ្រឿងសង្ហារិមដែលផលិតចេញពីឈើប្រណិត រួចមក យុវជនអាចយោលដឹងពីព្រៃឈើ ក៏ដូចជាបញ្ហារបស់គ្រឿងសង្ហារិមដែលផលិតចេញពីឈើប្រណិតរហូតដល់ ៨០ ភាគរយ។ បន្ថែមពីលើនេះ ឆ្លងតាមការបណ្តុះបណ្តាលមួយនេះ យុវជនបានតាំងចិត្តថានឹងកាត់បន្ថយការប្រើប្រាស់គ្រឿងសង្ហារិមដែលផលិតចេញពីឈើប្រណិត ពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃ ក៏ដូចជាជួយចែករំលែកពីចំណេះដឹងដែលគាត់ទទួលបានពីវគ្គបណ្តុះបណ្តាលនេះទៅកាន់ ឪពុកម្តាយ សាច់ញាតិ មិត្តភ័ក្រ និងសហគមន៍ ឲ្យបានកាន់តែបានកាន់តែច្រើនទៀត។ ម៉្យាងវិញទៀត វគ្គបណ្តុះបណ្តាលនេះ ក៏បានបង្កើនការគិតវិជ្ជមាន និងរបៀបក្នុងការនិយាយពីបញ្ហាព្រៃឈើ និងគ្រឿងសង្ហារិមដែលផលិតចេញពីឈើប្រណិត ទៅកាន់បងប្អូនសាច់ញាតិក្រុមគ្រួសារ មិត្តភ័ក្រ និងសហគមន៏ ដើម្បីចូលរួមកាត់បន្ថយការប្រើប្រាស់គ្រឿងសង្ហារឹមដែលធ្វើចេញពីឈើប្រណិត ជួយអភិរក្សព្រៃឈើ ជីវចម្រុះ និង  បរិស្ថាន។ ចំណែកវិធីសាស្រ្តដែលអនុវត្តមានជោគជ័យនៅក្នុងវគ្គបណ្តុះបណ្តាលមួយនេះរួមមាន ការពិភាក្សាជាក្រុម ការឡើងធ្វើបទបង្ហាញ ការធ្វើសំណួរចម្លើយរវាងក្រុមនីមួយៗ (Q&A) ការទស្សនាវីដេអូអប់រំខ្លីៗ និងការឡើងសម្តែង (Role Play) ដែលអាចជួយ ជម្រុញឲ្យយុវជនកាត់បន្ថយភាពខ្មាស់អៀន ឬភ័យខ្លាច និងមានភាពក្លាហានក្នុងការបញ្ចេញមតិ ជាពិសេសការសម្តែងបានជួយអោយយុវជនមានការចងចាំ និងយល់ដឹងបានកាន់តែច្បាស់ពីទំនាក់ទំនងរវាងព្រៃឈើ និងគ្រឿងសង្ហារិមមដែលផលិតចេញពីឈើប្រណិត នៅក្នុងវគ្គបណ្តុះបណ្តាលមួយនេះ។ 

***ចំណាំ៖ សម្រាប់ការដាក់ពិន្ទុ លើការសាកស្បងសមត្ថភាពយុវជន មុន និងក្រោយវគ្គបណ្តុះបណ្តាល គឺប្រើប្រាស់កម្រិតវាយតម្លៃជាប្រាំលេខ ពិន្ទុទាបបំផុតគឺដំណាងឲ្យជាលេខ ១ និងពិន្ទុដែលខ្ពស់បំផុត​ គឺដំណាង ឲ្យលេខ ៥ សូមអរគុណ!

ការបរបាញ់ ការដាក់អន្ទាក់សត្វព្រៃខុសច្បាប់ គឺជាការគំរាមកំហែងដ៏ធំបំផុត ចំពោះសត្វព្រៃនៅប្រទេសកម្ពុជា។ តាំងពីដើមមកសាច់សត្វព្រៃ ត្រូវបានគេយល់ថាមានជីជាតិ មានឱជារស ប៉ូវកម្លាំង និងព្យាបាលជំងឺនានា តែផ្ទុយទៅវិញ ប្រសិនបើវិធីក្នុងការស្តុកទុក និងចម្អិនសាច់សត្វព្រៃមិនបានត្រឹមត្រូវ ជាកត្តាដែលអាចបង្ករគ្រោះថ្នាក់យ៉ាងខ្លាំងដល់ជីវិតអ្នកដែលប៉ះពាល់ សាច់ឆៅ និងអ្នកទទួលទានសាច់ទាំងនោះ។ កត្តាទាំងអស់នេះហើយ ដែលបណ្តាលឲ្យតម្រូវការសាច់សត្វព្រៃមានការកើនឡើង ដែលជម្រុញឲក្យមានសកម្មភាពនៃការបរបាញ់ និងដាក់អន្ទាក់ ដើម្បីផ្គត់ផ្គង់ទីផ្សារ និងតម្រូវការអ្នកហូប ឬទិញសាច់សត្វព្រៃ បើនៅមានអ្នកបរិភោគសាច់សត្វព្រៃ នោះសត្វព្រៃតែបន្តបាត់បង់ និងត្រូវបានសម្លាប់។ សត្វព្រៃមានតួនាទីសំខាន់ណាស់ ក្នុងខ្សែចង្វាក់ចំណីអាំហារក្នុងប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីព្រៃឈើ។ ករណីមួយទៀត គឺជង្ងឺផ្លូវដង្ហើមកូវីដ-១៩ តាំងពីឆ្នាំ ២០១៩ បានឆក់យកជីវិតមនុស្សរាប់លាននាក់នៅទូទាំងពិភពលោក ក៏ត្រូវបានអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តនៅអង្គការសុខភាពពិភពលោក សន្និដ្ឋានថា កើតពីសត្វប្រជៀវ និងសត្វប៉េងកូលីននៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍។ 

តាមរយៈបញ្ហាខាងលើ អង្កការភូមិខ្ញុំ បានធ្វើការរៀបចំវគ្គបណ្តុះបណ្តាលស្តីពី៖ ការកាត់បន្ថយការប្រើប្រាស់ និងបរិភោគសាច់សត្វព្រៃ ទៅដល់យុវជនទាំង ១៣សាលា ក្នុងខេត្តមណ្ឌលគីរី ដែលផ្តល់ជូនយុវជននូវចំណេះដឹងបន្ថែមអំពីផលប្រយោជន៏ និងផលប៉ះពាល់នៃការបាត់បង់សត្វព្រៃ និងដើម្បីផ្លាស់ប្តូរឥរិយាបថវិជ្ជមានក្នុងការជួយអភិរក្សសត្វព្រៃ និងការពារជីវចម្រុះនៅកម្ពុជា។ គោលបំណងវគ្គបណ្តុះបណ្តាលនេះ គឺចង់ចូលរួមចំណែក 

• អ្នកចូលរួមយល់ដឹងពី ផលប៉ះពាល់ពីការបរិភោគសាច់សត្វព្រៃទៅលើសុខភាពមនុស្ស
• អ្នកចូលរួមយល់ពីមូលហេតុ ឬកត្តាដែលបណ្តាលឲ្យមានការបាត់បង់សត្វព្រៃ
• បង្កើនឥរិយាបថវិជ្ជមានដល់អ្នកចូលរួម និងចែករំលែកបន្តទៅកាន់ មិត្តភក្តិ ក្រុមគ្រួសារ ក៏ដូចជាទៅកាន់សហគមន៍របស់គាត់ តាមរយៈការផ្លាស់ឥរិយាបទក្នុងសង្គម (SBCC)

ការចូលរួមរបស់យុវជនសរុបមានចំនួន ៣២៩ នាក់ (ស្រ្តី ២០៥) យុវជនជាជនជាតិដើមភាគតិច ១៦៧ នាក់ (ស្ត្រី ១១៧)។ តាមរយៈការធ្វើតេសត្តសាកល្បងសមត្ថភាពយុវជន យើងសង្កេតឃើញថា មុនពេលទទួលបានវគ្គបណ្តុះបណ្តាល យុវជន មានការយល់ដឹងអំពីផលប៉ះពាល់ពីការប្រើប្រាស់ ការបរិភោគសាច់សត្វព្រៃ និងគោលបំណងអំពី SBCC TOOLKIT FOR THEME TOW ស្ថិតនៅក្នុងកម្រិត ខ្សោយ ( ៤៥.៨១ ភាគរយ) និងធម្យម (៤៧.២៦ ភាគរយ) ប៉ុណ្ណោះ។ បន្ថែមពីនេះ មុនពេលវគ្គបណ្តុះបណ្តាល យុវជនស្ម័គ្រចិត្ត ភាគច្រើនដឹងត្រឹមថា ការពារ និងអភិរក្សសត្វព្រៃ គឺដើម្បីកុំឲ្យសត្វព្រៃដាច់ពូជ និងសម្រាប់អ្នកជំនាន់ក្រោយបានស្គាល់សត្វព្រៃយើងប៉ុណ្ណោះ។ ប៉ុន្តែបន្ទាប់ពីទទួលវគ្គបណ្តុះបណ្តាលមួយនេះ ចំណេះដឹងរបស់យុវជនមានការកើនឡើងប្រសើរជាងមុន បើប្រៀបធៀប មុនពេលដែលទទួលបានការបណ្តុះបណ្តាល។ យុវជន ចាប់ផ្តើមមានការយល់ដឹងអំពីផលប៉ះពាល់ពីការប្រើប្រាស់ បរិភោគសាច់សត្វព្រៃ និងវិធីសាស្ត្រក្នុងការប្រើប្រាស់ឧបករណ៍ផ្សព្វផ្សាយ SBCC TOOLKIT THEME TOW ស្ថិតនៅក្នុងកម្រិត ល្អ (៥០.០៥ ភាគរយ) និងល្អណាស់ (៣៦.៨៧ ភាគរយ)។ លើសពី ក្រោយការពេលបញ្ចប់វគ្គបណ្តុះបណ្តាល យុវជន បានយល់ដឹងអំពីអត្ថប្រយោជន៍ជាច្រើនទៀតរបស់សត្វព្រៃ ក្នុងការជួយគាំពារព្រៃឈើ តាមរយៈការលើកស្ទួយវិស័យអេកូទេសចរណ៍ ដែលជាប្រភពចំណូល យ៉ាងសំខាន់សម្រាប់សហគមន៍មូលដ្ឋាន និងយល់ដឹងកាន់តែច្បាស់ថា ការប្រើប្រាស់ និងការបរិភោគសាច់សត្វព្រៃ ពិតជាមានហានិភ័យខ្លាំងណាស់ ចំពោះសុខភាពមនុស្សជាតិ។ ចំណែកវិធីសាស្រ្តដែលអនុវត្តមានជោគជ័យនៅក្នុងវគ្គបណ្តុះបណ្តាលមួយនេះរួមមាន ការពិភាក្សាជាក្រុម ការឡើងធ្វើបទបង្ហាញ ការធ្វើសំណួរចម្លើយរវាងក្រុមនីមួយៗ (Q&A) ការទស្សនាវីដេអូអប់រំខ្លីៗ និងការឡើងសម្តែង (Role Play) ដែលអាចជួយជម្រុញឲ្យយុវជនកាត់បន្ថយភាពខ្មាស់អៀន ឬភ័យខ្លាច និងមានភាពក្លាហានក្នុងការបញ្ចេញមតិ ជាពិសេសការសម្តែងបានជួយអោយយុវជនមានការចងចាំ និងយល់ដឹងបានកាន់តែច្បាស់អំពីវគ្គបណ្តុះបណ្តាលមួយនេះ។  

***ចំណាំ៖ សម្រាប់ការដាក់ពិន្ទុ លើការសាកស្បងសមត្ថភាពយុវជន មុន និងក្រោយវគ្គបណ្តុះបណ្តាល គឺប្រើប្រាស់កម្រិតវាយតម្លៃជាប្រាំលេខ ដោយពិន្ទុទាបបំផុតគឺដំណាងឲ្យជាលេខ ១ និងពិន្ទុដែលខ្ពស់បំផុត​ គឺដំណាងឲ្យលេខ ៥ សូមអរគុណ!